سطح هوشیاری نرمال باید چند باشد؟【پاسخ متخصص】

سطح هوشیاری چیست؟ انواع سطح هوشیاری و علائم هر کدام از آن ها (GCS)

اگر شخص به صورت خودبخود و بدون نیاز به تحریک خارجی چشم خود را باز کند سطح هوشیاری از نظر باز شدن چشم ها نمره 4 را خواهد داشت.

سطح هوشیاری چیست؟

هوشیاری به دو بخش اصلی “بیداری” و “آگاهی” تقسیم می شود. برای بررسی سطح هوشیاری یک سری شماره بندی ها وجود دارد که هر یک نشانه خاص خود را دارد. بخش بیداری به مجموعه ای از پاسخ های اولیه شخص گفته می شود که پس از باز شدن چشم و به شکل خود به خودی صورت می گیرد. مثلاً با احساس درد، رفلکس قرینه و یا حرکات خود به خودی چشم ها همراه است.

بخش های مختلف عصبی در این راستا دخالت دارند. قسمت دوم از جی سی اس مربوط به آگاهی است. آگاهی در لیست فعالیت های کامل تر و پیچیده تر قرار دارد و به صورت تجزیه و تحلیل بررسی می شود.

به زبانی ساده تر شخص درک بهتری از محیط خارج دارد و می تواند با محیط خارج ارتباط برقرار نماید. زمانی که جی سی اس خوب باشد یعنی در وضعیتی قرار دارد که قادر به تشخیص موقعیت زمانی و مکانی است و در غیر این صورت این موضوع به شکل دیگری بررسی می شود.

این مطالب را نیز حتما مطالعه کنید:

هوشیاری بیمار در ای سی یو باید چند باشد ؟

علت های کاهش سطح هوشیاری

چگونه سطح هوشیاری بیمار را بسنجیم؟

سطح هوشیاری نرمال باید چند باشد؟

چگونه سطح هوشیاری بیمار را بالا ببریم؟

برای بررسی میزان هوشیاری شخص از معیار جی سی اس استفاده می شود. این معیار خود به سه بخش تقسیم شده است. بخش اول مربوط به باز شدن چشم ها است. در صورتی که این کار خود به خودی صورت بگیرد نمره 4 داده می شود. اگر در واکنش به صدا چشم باز شود نمره 3 و در صورتی که واکنش به تحریک دردناک چشم ها باشد، نمره 2 است.

اگر شخص چشم خود را باز نکند، نمره جی سی اس او 1 است. مورد بعدی پاسخ کلامی است که نمره بندی خود را دارد. بررسی جی سی اس از نظر پاسخ کلامی به این صورت است که اگر کلام فرد کاملاً واضح و به اصطلاح “اورینته” به نظر برسد 5  نمره پاسخ حرکتی را کسب می کند.

در نهایت نوبت به پاسخ حرکتی می رسد. در خصوص پاسخ حرکتی باید گفت که شخص هوشیار باید بتواند به فرمان‌هایی که به او داده می شود را عمل می کند. مثلاً به او گفته می شود که دست چپ خود را تکان دهد و او اینکار را میکند. در اینصورت 6 نمره کامل حرکت را میگیرد.

جدول سطح هوشیاری gcs

جدول سطح هوشیاری (GCS) یا مقیاس کمای گلاسکو، معیاری است تا عمق و شدت کاهش سطح هوشیاری یا کما در افراد بالای ۵ سال را تعیین کند. این مقیاس معمولاً در مواردی از جمله آسیب‌های مغزی، اورژانس‌ها و وضعیت‌های دیگری که ممکن است هوشیاری را تحت تأثیر قرار دهد، به کار گرفته می‌شود.

بیشترین امتیاز این آزمون ۱۵ و حداقل امتیازی که می توان به یک بیمار داد، ۳ می‌باشد. در صورتی‌که فرد دارای لوله تراشه باشد، امکان بررسی پاسخ کلامی وجود ندارد، لذا حداقل امتیاز برای این حالت ۲T و حداکثر آن ۱۰T می‌باشد. معمولاً زمانی که مقدار این معیار کمتر از ۸ باشد، انتوباسیون توصیه می‌شود.

جدول سطح هوشیاری gcs از سه بخش تشکیل شده‌است. بخش اول مربوط به بازشدن چشم‌هاست که از ۴ نمره تشکیل شده است. بخش دوم، پاسخ کلامی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و دارای ۵ نمره است. بخش سوم نیز پاسخ حرکتی را با ۶ نمره ارزیابی می‌کند. در جدول زیر هر شماره معادل نمره‌ای است که بیمار در آن بخش از این مقیاس کسب می‌کند.

بعد از بررسی هر کدام از حالات بیمار و دادن امتیاز به هر بخش، بر اساس جدول سطح هوشیاری gcs، اعداد حاصله باهم جمع شده و به عنوان جی سی اس در نظر گرفته می شود و میزان آسیب مغزی را بر اساس معیار زیر می توان تخمین زد:

• آسیب خفیف: جی سی اس ۱۳ تا ۱۵
• آسیب متوسط: جی سی اس ۹ تا ۱۲
• آسیب شدید: جی سی اس ۸ و کمتر از ۸

نکته مهم: این معیارها و اعداد، نشان دهنده میزان آسیب مغزی به صورت قطعی و دقیق نبوده و فقط جهت ارزیابی اولیه و یک راهنمای کلی در روند مدیریت بیمار مورد استفاده قرار می گیرد و وضعیت قطعی بیمار باید توسط پزشک متخصص و با انجام همه جوانب، مشخص شود. 

سطح هوشیاری 13 چیست؟

در صورتی که نمره سطح هوشیاری برای شخص بین 13 تا 15 باشد یعنی میزان آسیب مغزی خفیف است و فرد اغلب بیدار است. در این حالت انتظار داریم بیمار به سوالات ما جواب دهد و بتواند دستورات پزشک را اجرا نماید.

سطح هوشیاری 12 چیست؟

اگر جی سی اس بین 9 الی 12 باشد می توان گفت که آسیب مغزی متوسط یا خفیف رو به متوسط است. هر چقدر عدد هوشیاری پایینتر باشد، مشکلات بیمار جدی تر است. غالب بیماران خواب آلود در آی سیو سطح هوشیاری 12 و یا پایینتر دارند.

علائم سطح هوشیاری 10

در جی اس سی 10 شخص یک سری اختلال در نشانه های چشمی و حرکتی و کلامی دارد و وضعیت آسیب مغز او متوسط است. معمولا حرف زدن مختل است و قدرت بلع ضعیف شده است. چشمان بیمار بسته است و حرکات بدن در حد کم است.

علائم سطح هوشیاری 9

جی سی اس 9 و کمتر از آن به معنای آسیب نسبتا شدید مغز است و شخص ممکن است نتواند صحبت کند و در باز و بسته کردن چشم های خود دچار مشکل باشد. غالبا بیمار در این حالت حرکات کمی در دست و پا دارد و اگر هوشیاری او کمی بیشتر از این حد افت کند، معمولا نیاز است که به دستگاه تنفس (ونتیلاتور) وصل شود.

علائم سطح هوشیاری 6

معمولا این سطح از هوشیاری به معنی آسیب جدی مغزی است و در افرادی دیده میشود که به دستگاه تنفس وصل هستند. این افراد هیچ پاسخ ارادی ندارند و فقط کمی واکنش رفلکسی دارند.

سطح هوشیاری 5

در این سطح هوشیاری نه تنها پاسخ ارادی وجود ندارد، بلکه پاسخهای رفلکسی هم در بعضی حیطه ها از بین رفته است. مثلا فرد در کمای شدید است و حتی پاسخ رفلکسی حرکتی هم ندارد.

سطح هوشیاری 4

سطح هوشیاری ۴ وضعیت بدی است که در آن فرد در کمای عمیق است و هیچگونه واکنش حرکتی، کلامی و چشمی ندارد. نهایتا فقط در تحریک دردناک ممکن است کم جشمانش جمع شود. این افراد تنفس خودبخود هم ندارند و به دستگاه تنفس وصل هستند.

سطح هوشیاری 3

پایین ترین سطح هوشیاری را 3 می نامند. یعنی هیچگونه نشانه حیاتی از عملکرد مغزی در معاینه وجود ندارد و هیچگونه واکنش از قشر مغز دیده نمیشود. در این حالت حتی ممکن است مرگ مغزی برای بیمار مطرح شود.

هوشیاری بیمار در ای سی یو باید چند باشد؟

وضعیت هوشیاری بیمار در ای سی یو بستگی به شرایط و اختلالات بیمار دارد و به عوامل مختلفی ارتباط دارد. بطور کلی، هدف تیم پزشکی در ICU، حفظ و بهبود هوشیاری بیمار است. در برخی موارد، بیماران ممکن است به دلیل شدت بیماری یا نیاز به مداخلات پزشکی و مانیتورینگ مداوم، در حالت بیهوشی و غیر هوشیاری قرار بگیرند.

پایین ترین سطح هوشیاری چه سطحی است؟

کما یا بیهوشی عمیق و نمره جی سی اس 3 را پایین ترین سطح هوشیاری می دانیم. به طوری که شخص در برابر تحریکات خارجی شدید هیچگونه واکنشی از خود نشان نمی‌دهد، تنفس وابسته به دستگاه ونتیلاتور است، چشم ها هیچگونه حرکتی ندارد و اندامها نیز کاملا بی حرکت است.

دلایل پایین آمدن سطح هوشیاری

دلایل رفتن به کما متفاوت است. مرحله اول کمای خفیف است به طوری که رفلکس ساقه های مغز وجود دارد. این گزینه شاید به دلیل ضربه به سر صورت بگیرد. اگر ضربه یا آسیب شدیدتر باشد کما وارد مرحله دوم و عمیق تر می شود. به طوری که حرکتی در برابر تحریک دردناک دیده نمی شود. اما تنفس وجود دارد.

اگر میزان هوشیاری بیمار پایین باشد چه اقداماتی باید انجام شود؟

پزشک مغز و اعصاب در این حالت بیمار را ویزیت میکند و به دنبال علل افت هوشیاری میگردد. اگر شرایط بیمار بسیار بد باشد، متخصص مغز و متخصص پزشکی قانونی از نوار مغزی و یا آنژیوگرافی مغزی و سایر روش ها برای بررسی احتمال مرگ مغزی در این میزان هوشیاری استفاده می کند.

درمان کاهش سطح هوشیاری

درمان افت جی سی اس توسط متخصص مغز و اعصاب و بر حسب علت زمینه ساز انجام میگردد. این کار به واسطه دستگاه های مختلف صورت می گیرد و قطعاً باید توسط بهترین متخصص صورت بگیرد.

کاهش سطح هوشیاری در بیماران سرطانی

سطح هوشیاری در بیماران سرطانی متغیر است و گاه با نوسان عجیبی همراه خواهد بود. بنابراین میزان هوشیاری در این بیماران می بایست مدام بررسی شود و زیر نظر پزشک دنبال شود. میزان هوشیاری بیماران سرطانی ممکن است طی یک روز بارها کم و زیاد شود و پایدار نباشد. علت این نوسان میتواند مسائل مختلفی باشد که نیازمند بررسی دقیق پزشکی است.