تفسیر نقشه مغزی در افراد بیمار و نرمال و انواع آن

ما به روش الکتروانسفالوگرافی کمی میتوانیم جریان الکتریکی مغز را ثبت کنیم. سپس توسط نرم افزار های تخصصی, فعالیت الکتریکی مغز را به فرکانس های مختلف تبدیل میکنند. بعد فرکانس ها را بر اساس انواعی از ویژگی ها دسته بندی میکنند و امواج مغزی تعیین میشوند. نقشه مغزی فرکانس های متفاوت و رنگ های گوناگونی دارد که برای فهم آن باید با روش تفسیر نقشه مغزی آشنا باشیم. در این مطلب به تفسیر نقشه ی مغزی در برخی بیماری ها میپردازیم.

انواع نقشه مغزی

نقشه مغزی در حالت استراحت

فرد به مدت حدود ده دقیقه بدون حرکت در محیطی بدون سروصدا و آرام قرار می گیرد. ممکن است از فرد خواسته شود در حین انجام آزمایش آرام پلک بزند.

نقشه مغزی در حین فعالیت

از فرد خواسته می شود در مدت زمان نسبتا طولانی تر(مثلا یک روز ) در حین انجام کارهای معمول روزانه، از او نقشه مغزی تهیه شود. برای این کار دستگاه قابل حمل نیاز است.

نقشه مغزی در خواب

این آزمایش در هنگام خواب از فرد مراجعه کننده گرفته می شود.

تفسیر نقشه مغزی

برای کمک به تشخیص اختلالات مغزی، نقشه مغزی یا QEEG لازم است. نقشه مغزی نشان می دهد کدام نواحی مغز پرکار و یا کم کار است. همچنین در صورت بروز اختلال به ما کمک می کند. برای تفسیر کلی آن نیاز به یک سری نکات داریم. نقشه مغزی دارای رنگ های گوناگونی است. بطور مثال رنگ سبز نشان دهنده حالت طبیعی و کارکرد نرمال آن بخش از مغز است. اگر قسمتی دارای رنگ قرمز، زرد و یا نارنجی بود نشان از وجود مشکل است. همچنین این رنگ ها حاکی از آن است که شدت موج بیشتر از حالت طبیعی است. شدت موج کمتر از حالت نرمال به رنگ آبی نمایان میشود که آن هم بعلت وجود اختلال در آن ناحیه از مغز  است.

انحراف استاندارد یکی دیگر از ویژگی های نقشه مغزی است و نشان می دهد که داده ها چه مقدار از میزان متوسط فاصله دارند. هرچه انحراف معیار به صفر نزدیک شود، به میانگین نزدیکتر هستند.

باند های فرکانسی مختلفی در نقش مغزی داریم. این باند ها عبارت است از دلتا, تتا, آلفا, بتا، های بتا و گاما. این باند ها در حالت عادی همیشه در مغز حضور دارند. کم و زیاد شدن مقادیر یا عدم حضور آن ها نشان از وجود اختلالی در مغز است. بطور مثال: اگر باند آلفا غالب باشد, فرد در حالت استراحت است. اگر باند بتا در مغز غالب باشد فرد در حال مطالعه یا انجام یک فعالیت شناختی است. همچنین اگر دلتا غالب باشد, فرد در حالت خواب میباشد.

تتا(4 الی 7 هرتز):

در این امواج یادگیری بسیار بالا, احساس آرامش شدید, خیال پردازی و… مشاهده می شود.

آلفا (8 الی12 هرتز):

هنگامی که چشمان خود را بسته اید و در حال سکون قرار دارید, مغز شما امواج آلفای زیادی را تولید می کند. همچنین حین تفریح و لذت بردن, غلبه امواج آلفا بر مغز وجود دارد.

بتا (14 الی 37 هرتز):

این موج هنگام انجام فعالیت پیچیده ذهنی مثل سخن گفتن و بحث کردن بر مغز غالب می شود.

گاما (38 هرتز به بالا):

این امواج با حافظه خوب و یادگیری مسائل پیچیده همراه است.

نقشه مغزی در افراد نرمال و بیمار

وقتی فرد در مغز خود اختلالی نداشته باشد و در حالت عادی باشد نقشه مغزی او بدین صورت است:

در افراد مبتلا به افسردگی, کاهش فعالیت ناحیه پیشانی مغز نسبت به حالت عادی دارد.

وقتی فرد مبتلا به اضطراب است, فعالیت امواج بتا به حالت غیر عادی در می آید و شدت امواج در ناحیه دستگاه لیمبیک افزایش پیدا می کند.

اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز یا ADD  بطور عمده در کودکان مشاهده می شود. فرد عادی نمی تواند این بیماری را تشخیص بدهد و تشخیص آن به عهده پزشک متخصص است. در این افراد امواج بیش از حد آهسته در لوب های جلو دیده می شود.

در بیماری آلزایمر یا فراموشی فرد کم توانی یا ناتوانی در به یاد آوردن و یا به حافظه سپردن اطلاعات دارد. و فعالیت بیش از حد آهسته در هردو هیپوکامپ ممکن است دیده شود.

در اختلال دو قطبی یا افسردگی شیدایی فرد در رفتار خود تعادل ندارد و دچار نوسانات شدیدی می شود. این نوسانات در مدت های طولانی است و معمولا ماه ها یا سال ها طول می کشد. در این موارد فرد گاهی احساس افسردگی شدید و گاهی احساس شادمانی و سرخوشی بالایی دارد. در سنین بعد از نوجوانی علائم این بیماری آشکار می شود. اختلال دو قطبی انواع متفاوتی دارد.

بیماری پرخوری مزمن از شایع ترین انواع اختلال تغذیه است. تقریبا 2 درصد جمعیت روی زمین به این اختلال مبتلا هستند. نشانه های آن بیشتر در اواخر نوجوانی آغاز می شود. این بیماری با خوردن غذای شدید در مدت زمان کوتاه با احساس عدم کنترل آن همراه است. نقشه مغزی در این افراد ممکن است بصورت زیر باشد:

بی خوابی مزمن یک اختلال شایع مربوط به خواب است که فرد در آن به سختی به خواب می رود یا کلا به خواب رفتن برایش غیر ممکن است. نقشه مغزی در این افراد می تواند به این صورت دیده شود:

دکتر مهدی دهقانی

متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات.دارای مدرک دکتری عمومی از دانشگاه علوم پزشکی تهران و بورد تخصصی بیماریهای مغز و اعصاب و ستون فقرات از دانشگاه علوم پزشکی تبریز.

تلفن های تماس مطب : ۰۲۱-۴۴۴۷۷۴۶۷- ۰۹۳۸۳۱۱۷۷۱۱