اگر به تجربیات و نظرات بسیاری از دانشمندان دقت کنید متوجه می شوید که مغز بعد از سپری شدن دوران کودکی دیگر شرایط رشد سلولی ندارد. اما نوروپلاستیسیتی به انعطاف پذیری مغز اشاره دارد. شما چه فکر می کنید؟ آیا مغز با گذر زمان از رشد می ایستد و یا شرایط برای بارور سازی آن وجود دارد؟

نوروپلاستیسیتی چیست؟

این روزها دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که مغز در گذر سالیان دراز تغییر می کند. مغز مثل پلاستیک عمل می کند یعنی می تواند به حالت های مختلفی تغییر کند. دانشمندان جدید در خصوص انعطاف پذیری عصبی نظریات گسترده ای دارند.

تجربه سبب انعطاف پذیری مغز می شود و مشخص می شود که نوروپلاستیسیتی چیست و چه معنایی دارد. اگر دقت کنید تصمیم  گیری عقل شما به نسبت 20 سال گذشته خودتان دستخوش یک سری تغییرات بوده است و تفاوت های زیادی دیده می شود. این یعنی مغز انعطاف پذیری عصبی دارد.

به طور کلی یک سری تغییرات در ساختار و سازماندهی مغز صورت می گیرد و این پدیده در عین یادگیری و تجربه و سازگاری ایجاد می شود. زمانی که یک فکر یا احساس تکرار می شود، تقویت راه عصبی صورت می گیرد. با هر فکر جدید، یک راه تازه خلق می شود. همه این تغییرات کوچک که در کنار هم قرار بگیرد و تکرار شود در نهایت عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند بسیار تاثیر گذار باشد.

نوروپلاستیسیتی بخش عضله سازی مغز

بخش عضله سازی مغز نوروپلاستیسیتی نامیده می شود. عضله سازی یعنی بخشی که می توان در آن قوی تر شد. از سوی دیگر همین بخش سبب می شود که همه چیز آرام آرام محو شود. این موضوع پایه فیزیکی است. مثلاً فرض کنید شما به یک موضوع بارها و بارها فکر کنید این سبب می شود تا قدرت آن زیاد شود. تکرار یک فکر قدرت را بیشتر می کند. این رویکرد سبب می شود که همه چیز در طول زمان به شکل اتوماتیک تغییر نماید. یعنی همان تفکر بخشی از زندگی ما می شود و ما به آن پایبند خواهیم بود. ما به هر چه بیاندیشیم به همان تبدیل می شویم و همان را انجام می دهیم.

نقش نوروپلاستیسیتی در زندگی

نوروپلاستیسیتی بخشی از زندگی ما را احاطه کرده است. در واقع موضوع از این قرار است که ارتباطات داخل مغز مدام در حالت تقویت یا تضعیف شدن هستند و این بستگی به خودمان دارد که چطور مغزمان را رشد دهیم. مثلاً مغز افراد جوان به آسانی تغییر می کند.

مغز بسیار انعطاف پذیر است و همین موضوع سبب می شود که همه چیز به شکل اصولی دنبال شود. اما زمانی که سن بیشتر می شود دیگر تغییرات به آسانی رخ نمی دهد. یعنی مغز شور و شوق یا انعطاف جوانی را ندارد و نمی تواند تغییرات را سریع بپذیرد. در سن بالا نوروپلاستیسیتی شکل ثابت به خود می گیرد. یعنی در نحوه فکر کردن، یاد گرفتن و ادراک همه چیز به اثبات می رسد.

مغز محو همه افکار و اعمال ماست. نوروپلاستیسیتی کنترل درستی روی شرایط مختلف زندگی دارد. هر کاری که انجام می دهد و همه افکاری که بهبود بخشیده می شود بخشی از نوروپلاستیسیتی است. نوروپلاستیسیتی و نوروفیدبک به هم متصل هستند و به شما در کنترل ذهنتان کمک می کند.

عملکرد نوروپلاستیسیتی

بگذارید برای بررسی نوروپلاستیسیتی مثالی متفاوت بزنیم. فرض کنید که مغز یک شبکه الکتریکی پویا است. این شبکه به هم وصل است. یعنی هر لحظه که فکر می کنید یا عملی صورت می دهید، مسیر ارتباطی شما فعال می شود. برخی از این مسیرهای ارتباطی مشکلی ندارند و سر راست هستند. برخی دیگر شامل یک سری عادت های خاص هستند.

به طور کلی رویکردهای ثابت برای احساس کردن و عمل کردن و اندیشیدن نیز وجود دارد که همگی می تواند تغییرات ناشی از نوروپلاستیسیتی را شامل شود.

یک سری کارها در طول روز معین و مشخص هستند. بدن یک کار از پیش معین را انجام می دهد و احساس ما به یک سمت خاص و مشخص گرایش پیدا می کند. اما اگر بخواهیم یک کار جدید کنیم مغز پدیده جدید را شناسایی و کشف می کند و سبب می شود تا حس متفاوتی شکل بگیرد. در واقع یک مسیر جدید به مسیر قبلی اضافه می شود.

مثلاً ما قصد داریم یک عادت ناپسند را ترک کنیم. در این راستا در خصوص یک پدیده دیدگاه ما تغییر می کند و ارتباط با یکی از مسیر های مغز قطع می شود. در نهایت تجربه جدیدی صورت می گیرد. وقتی که تکرار و توجه هدفمند باشد، مغز احساس انعطاف می کند و سعی می کند تا با مسیر جدید ارتباط بهتری بگیرد.

نتیجه گیری

نوروپلاستیسیتی یعنی مغز مسیر های قدیمی را کنار بگذارد و تضعیف کند و مسیر های تکرار شونده تفکر و تجربه را تقویت نماید. این پروسه سبب ایجاد یک سری تغییر در مغز می شود و راه های ارتباطی جدیدی را ایجاد می کند. مسیر های سابق کم رنگ می شوند و مسیرهای پراستفاده تقویت میگردند. یادگیری و تغییر پذیری بخشی از رویکرد مغز است و می تواند منجر به مسیر جدیدی شود. درمان افسردگی و اضطراب به روش نوروفیدبک نیز در این راستا صورت میگیرد.

در حین درمان نوروفیدبک بارها مغز ما بابت ایجاد کردن راههای جدید پاداش میگیرد و اینکار باعث تقویت مسیرهای تفکر صحیح میشود. حتی با انجام نقشه مغزی (QEEG) و مقایسه آن در قبل و بعد جلسات درمان نوروفیدبک میتوانیم تغییر ارتباطات مغزی در فرآیند نوروپلاستیسیته را نشان دهیم.

دکتر مهدی دهقانی

متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات.دارای مدرک دکتری عمومی از دانشگاه علوم پزشکی تهران و بورد تخصصی بیماریهای مغز و اعصاب و ستون فقرات از دانشگاه علوم پزشکی تبریز.

تلفن های تماس مطب : ۰۲۱-۴۴۴۷۷۴۶۷- ۰۹۳۸۳۱۱۷۷۱۱

فکر می کنید سروتونین چیست و چرا تاکید به افزایش سروتونین مغز است؟ سروتونین به طور کلی یک سری عملکردهای خاص در مغز شخص ایجاد می کند. البته به زبانی ساده می توان گفت که سروتونین نوعی هورمون شادی محسوب می شود. یعنی در عملکردهای جسمی و روانی نقش بسیار مهمی ایفا می کند. سروتونین نوعی انتقال دهنده عصبی محسوب می شود.

اپی نفرین، نور اپی نفرین، دوپامین و سروتونین چهار مادهٔ شیمیایی هستند که به خانوادهٔ ترکیب‌هایی به نام مونو آمین‌ها تعلق دارند.

عملکرد بیولوژیکی سروتونین پیچیده و چندوجهی است، خلق و خو، شناخت، پاداش، یادگیری، حافظه و فرآیندهای فیزیولوژیکی متعدد مانند استفراغ و انقباض عروق را تعدیل می کند.تقریباً 90 درصد سروتونینی که بدن تولید می‌کند در مجرای روده است.

سروتونین در وسواس فکری چه نقشی دارد؟

سروتونین و وسواس فکری نیز ارتباط مستقیمی با هم دارند. سطح پایین سروتونین سبب می شود که شخص از نظر وسواس فکری نیز با اختلالاتی روبرو شود. مثلاً او بارها وضعیت قفل بودن یا نبودن درب را چک می کند. او در مورد درست بسته شدن دکمه های لباس خود دچار مشکل می شود. همیشه باید بررسی کرد که ریشه اصلی سروتونین چیست و چطور باید آن را بررسی کرد.

سروتونین نوعی پیام آور شیمیایی است. در واقع ممکن است که روی قسمت هایی از ذهن تاثیر بگذارد. مثلاً فکرهای منفی در ذهن ایجاد شود و شخص درگیر رفتارهای اجبارگونه خواهد شد.

نقش سروتونین در کنترل استرس و افسردگی

استرس این روزها مهمان ناخوانده زندگی ما شده است. فکر می کنید ارتباط استرس و سروتونین چیست؟ زمانی که سطح سروتونین در بدن شخص بیشتر شود، پیامدهای منفی کاهش می یابد. ذهن همه تلاش خود را می کند تا بتواند استرس را به حداقل برساند. در واقع وجود سروتونین مانند داروی ضد افسردگی عمل می کند. کسانی که ورزش روتین را انتخاب می کنند معمولا در کنترل استرس بسیار عالی عمل می کنند. در واقع فعال شدن عضلات سبب می شود که تریپتوفان بیشتری در بدن ایجاد شود و این موضوع سبب عبور از سد خونی مغزی می شود.

سروتونین چگونه در اختلالات خواب و بی خوابی کمک می کند؟

ترافیک فکری در زمان خواب به قدری گسترده است که سبب بروز بی خوابی می شود. حال نقش سروتونین چیست؟ سروتونین سبب می شود که سیستم عصبی مرکزی بتواند مدیریت بهتری روی فکرهای منفی داشته باشد و از بروز حملات منفی ذهنی جلوگیری کند.

این مکانیسم در تنظیم چرخه خواب بسیار تاثیرگذار است و می تواند اثربخش باشد. وجود سروتونین سبب می شود که علائم آپنه خواب تا حد زیادی کاهش پیدا نماید.

کمبود سروتونین و سردردهای میگرنی

سردردهای میگرنی آنقدر مساله ساز است که می تواند زندگی را برای لحظاتی متوقف سازد. سروتونین تنظیم کننده درد در سیستم عصبی محسوب می شود و کمبود آن بسیار مساله ساز است. سطح سروتونین زمانی که حملات میگرن صورت می گیرد به شدت افت ایجاد می کند. در واقع به طور کلی سروتونین می تواند وابسته به ژن های مخصوص عمل کند.

سروتونین و دوپامین چگونه حال ما را بهتر می‌کنند؟

روش های افزایش سروتونین چیست؟ ماساژ بدن به طور کلی سبب می شود که از یک سری فشارهای تنشی در امان باشیم. در واقع سبب می شود که خلق و خو بهتر شود. هرچه سطح کورتیزول در مغز بیشتر باشد ترشح سروتونین کمتر می شود. هورمون استرس به طور کلی آرامش را از شما دور می کند. مصرف بیشتر ویتامین ب سبب افزایش سروتونین می شود. به طور کلی بدن می تواند در روز 50 الی 100 گرم ویتامین ب دریافت نماید.

سروتونین در کدام گیاهان و مواد غذایی وجود دارد؟

بهترین غذاهای حاوی سروتونین چیست؟ بررسی ها نشان داده است که تخم مرغ به واسطه پروتئینی که دارد می تواند سطح تریپتوفان پلاسمای خون را بیشتر کند. پنیرها نیز در این راستا قرار دارند. پنیر پارمزان یا چدار از دسته پنیرهایی است که در سبک و طعم های مخصوص عرضه می شود. در آناناس، آجیل و دانه های روغنی و گوشت بوقلمون نیز مقدار زیادی سروتونین دیده می شود.

قرص سروتونین چیست؟

قرص سروتونین متشکل از یک سری قرص های گیاهی ترکیبی از مواد غذایی است که حاوی سروتونین هستند و می توانند برای کسانی که با کمبود این ماده روبرو هستند بهترین گزینه باشد. مصرف این قرص ها نیاز به بررسی دقیق از سوی پزشک یا درمانگر دارد.

چه داروهایی حاوی سروتونین هستند؟

دارو سروتونین چیست و چطور باید مصرف شود؟ حقیقت این است که داروهای ضد افسردگی که برای درمان اختلال MDD و اختلال دیستایمیک  استفاده می شود حاوی مقدار قابل قبولی سروتونین هستند.

قرص سروتونین گیاهی چیست؟

مزایای داروهای گیاهی سروتونین چیست؟ این داروها فقط و فقط از گیاهان خاص تهیه می شوند به طوری که در درمان سروتونین موثر هستند. گریفونیا نوعی گیاه آفریقایی در طب گیاهی است. کاکائوها، آجیل، کیوی، آناناس، گیلاس و گوجه فرنگی نیز در این لیست قرار دارند.

سروتونین مغز را چگونه افزایش دهیم؟

روش های آسان افزایش سروتونین چیست؟ ورزش کنید، سعی کنید غذاهای سالم استفاده کنید. از افکار منفی دوری کنید. جمع های دوستانه و سالم را انتخاب کنید.

ورزش کردن چه تاثیری در افزایش سروتونین دارد؟

ورزش سبب می شود سطح متابولیسم بدن تنظیم شود. در این صورت کم و کاستی های سروتونین نیز برطرف می شود و در نهایت بدن وارد دوره ریکاوری می شود.

سروتونین چه فوایدی برای بدن دارد؟

مهمترین فایده سروتونین چیست؟ اولین و مهمترین ارزش سروتونین در بدن انسان این است که به شما عمر طولانی می دهد. سبب می شود تا بتوانید خوش بین باشید، از دردهای بیهوده در امان باشید و زندگی مفیدتری داشته باشید.

عوارض سروتونین زیاد چیست؟

سندروم سروتونین چیست؟ شاید این اصطلاح کمی عجیب باشد اما به طور کلی واکنش دارویی ممکن است سبب افزایش سطح سروتونین در بدن شما شود. این واکنش بسیار شدید و تهدید کننده حیات است. وجود این مشکل سبب بروز تهوع ، سردرد و یا دردهای غیر عادی در بدن می شود.

روش ثابت نگه داشتن سروتونین چیست؟

برای اینکه بدانید روش ثابت نگه داشتن سروتونین در بدن چیست باید به دو نکته دقت کنید. کسانی که فشار خون بالا دارند باید در مصرف دارو دقت کنند. ورزش و غذا باید از مواردی باشد که همیشه در زندگی خود مورد بررسی قرار دهید. در دنیای امروز هیچ چیز بهتر از زندگی سالم و شاد نیست. هر نوع افراط در مصرف داروی سروتونین سبب بروز گرفتگی و خشک شدن ماهیچه ها و ضربان بالای قلب می شود. وجود لرزش یا تب به طور کلی بخش مهمی از این ساختار به شمار می آید.

اطلاعات علمی در مورد سروتونین

تقریباً 90 درصد از کل سروتونین بدن انسان در سلول های انتروکرومافین در دستگاه گوارش قرار دارد، جایی که حرکات روده را تنظیم می کند. حدود 8٪ در پلاکت ها و 1-2٪ در CNS یافت می شود.سروتونین در مجرا و پایه جانبی ترشح می شود که منجر به افزایش جذب سروتونین با گردش پلاکت ها و فعال شدن پس از تحریک می شود که باعث افزایش تحریک نورون های میانتریک و تحرک دستگاه گوارش می شود.[16] باقی مانده در نورون های سروتونرژیک CNS، جایی که عملکردهای مختلفی دارد، سنتز می شود. اینها شامل تنظیم خلق و خو، اشتها و خواب است. سروتونین همچنین دارای برخی عملکردهای شناختی از جمله حافظه و یادگیری است.

چندین دسته از داروهای ضد افسردگی، مانند SSRI ها و SNRI ها در میان سایرین، با بازجذب طبیعی سروتونین پس از انتقال سیگنال تداخل می کنند، بنابراین سطوح انتقال دهنده های عصبی را در سیناپس ها افزایش می دهند.

سروتونین ترشح شده از سلول های انتروکرومافین در نهایت راه خود را از بافت ها به داخل خون پیدا می کند. در آنجا، به طور فعال توسط پلاکت های خون جذب می شود که آن را ذخیره می کند. هنگامی که پلاکت ها به یک لخته متصل می شوند، سروتونین آزاد می کنند، جایی که می تواند به عنوان یک منقبض کننده عروق یا گشادکننده عروق عمل کند و در عین حال هموستاز و لخته شدن خون را تنظیم کند. در غلظت‌های بالا، سروتونین با انقباض مستقیم ماهیچه‌های صاف اندوتلیال یا با تقویت اثرات سایر منقبض‌کننده‌های عروقی (مانند آنژیوتانسین II، نوراپی نفرین) به عنوان یک منقبض کننده عروق عمل می‌کند. خاصیت انقباض عروقی بیشتر در حالت های پاتولوژیک موثر بر اندوتلیوم – مانند آترواسکلروز یا فشار خون مزمن دیده می شود. در حالت‌های فیزیولوژیک، اتساع عروق از طریق ترشح نیتریک اکسید به واسطه سروتونین از سلول‌های اندوتلیال اتفاق می‌افتد. علاوه بر این، آزاد شدن نوراپی نفرین از اعصاب آدرنرژیک را مهار می کند. سروتونین همچنین یک فاکتور رشد برای برخی از انواع سلول ها است که ممکن است به آن در بهبود زخم کمک کند. گیرنده های سروتونین مختلفی وجود دارد.

سروتونین عمدتاً توسط کبد به 5-HIAA متابولیزه می شود. متابولیسم شامل اولین اکسیداسیون توسط مونوآمین اکسیداز به آلدئید مربوطه است. مرحله محدود کننده سرعت، انتقال هیدرید از سروتونین به کوفاکتور فلاوین است.پس از اکسیداسیون توسط آلدهید دهیدروژناز به 5-HIAA، مشتق ایندول استیک اسید، انجام می شود. سپس دومی توسط کلیه ها دفع می شود.

علاوه بر پستانداران، سروتونین در تمام حیوانات دو طرفه از جمله کرم ها و حشرات و همچنین در قارچ ها و گیاهان یافت می شود. وجود سروتونین در زهر حشرات و خارهای گیاهان باعث ایجاد درد می شود که از عوارض جانبی تزریق سروتونین است. سروتونین توسط آمیب های بیماری زا تولید می شود و اثر آن در روده انسان اسهال است. وجود گسترده آن در بسیاری از دانه‌ها و میوه‌ها ممکن است برای تحریک دستگاه گوارش برای دفع دانه‌ها مفید باشد.

دکتر مهدی دهقانی

متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات.دارای مدرک دکتری عمومی از دانشگاه علوم پزشکی تهران و بورد تخصصی بیماریهای مغز و اعصاب و ستون فقرات از دانشگاه علوم پزشکی تبریز.

تلفن های تماس مطب : ۰۲۱-۴۴۴۷۷۴۶۷- ۰۹۳۸۳۱۱۷۷۱۱

اضطراب یک احساس ناراحتی است، مانند نگرانی یا ترس، که می تواند خفیف یا شدید باشد.

هر فردی در مقطعی از زندگی خود احساس اضطراب دارد. برای مثال، ممکن است در مورد شرکت در یک امتحان، یا انجام یک آزمایش پزشکی یا مصاحبه شغلی احساس نگرانی و اضطراب کنید.

در چنین مواقعی، احساس اضطراب می تواند کاملا طبیعی باشد.

اما برخی از افراد به سختی می توانند نگرانی های خود را کنترل کنند. احساس اضطراب آنها ثابت تر است و اغلب می تواند بر زندگی روزمره آنها تأثیر بگذارد.

اضطراب چگونه می تواند به ما آسیب بزند؟

اضطراب از راههای گوناگونی به ما آسیب می رساند. اضطراب می تواند باعث شود که به طور مکرر نگران مسائل روزمره باشیم. می تواند ما را به سمت نشخوار ذهنیِ اشتباهات یا شکستهای گذشته سوق دهد.

می تواند ما را دچار هراس کند و باعث بروز حملات پانیک شود. حالتی که در آن احساس می کنیم قلبمان تپش می کند، نفسمان کوتاه می شود، بدن عرق می کند و عصبی می شویم.

اضطراب می تواند توانایی بهره وری کاری را کم کند و بر احساس راحتی در روابط و توانایی خوابیدن و خوردن ما تأثیر بگذارد.

چگونه با اضطراب مقابله کنیم؟ 5 روش سریع و آسان

در اینجا 5 راه سریع برای مقابله با اضطراب برای شما آماده کرده ایم که می تواند تاثیر زیادی در کاهش اضطراب و استرس شما داشته باشد.
اگر اضطراب شما پراکنده است و مانع تمرکز یا کارهایتان می‌شود، چند درمان طبیعی سریع وجود دارد که می‌تواند به شما در کنترل موقعیت کمک کند.

اگر اضطراب شما حول یک موقعیت متمرکز باشد، مانند نگرانی در مورد یک رویداد آینده، ممکن است متوجه شوید که علائم، کوتاه مدت هستند و معمولا پس از وقوع رویداد پیش بینی شده فروکش می کنند.

1- الگوی فکری خود را زیر سوال ببرید

افکار منفی می توانند در ذهن شما ریشه دوانند و شدت شرایط را مخدوش کنند. یکی از راه‌ها این است که ترس‌هایتان را به چالش بکشید، بپرسید که آیا آنها درست هستند یا نه، و ببینید کجا می‌توانید کنترل مغزتان را از این افکار پس بگیرید.

2- تنفس عمیق و متمرکز را تمرین کنید

سعی کنید 4 بار نفس بکشید و در مجموع 5 دقیقه 4 بار نفس بکشید. با حبس کردن نفس، ضربان قلب خود را کاهش می دهید که به شما کمک می کند آرام شوید.

تکنیک 4-7-8 نیز برای کمک به اضطراب شناخته شده است.

3- از رایحه درمانی استفاده کنید

چه به شکل روغن باشند، چه بخور یا شمع، رایحه هایی مانند اسطوخودوس، بابونه و چوب صندل می توانند بسیار تسکین دهنده باشند.

تصور می شود که رایحه درمانی به فعال کردن گیرنده های خاصی در مغز شما کمک می کند و به طور بالقوه اضطراب را کاهش می دهد.

یکی دیگر از رایجه هایی که در طب سنتی ایران نیز تاثیر بسیار بالایی بر روی استرس و اضطراب دارد، رایحه گل محمدی می باشد. شما با استعمال عطر گل محمدی به صورت روزانه، تاثیر شگفت آور آن را در کاهش استرس تان خواهید دید.

4- پیاده روی کنید یا 15 دقیقه یوگا انجام دهید

گاهی اوقات، بهترین راه برای متوقف کردن افکار مضطرب، دور شدن از موقعیت است. وقت گذاشتن برای تمرکز روی بدن و نه ذهنتان ممکن است به کاهش اضطراب شما کمک کند.

5- افکار خود را بنویسید

نوشتن چیزی که شما را مضطرب می کند آن را از ذهن شما خارج می کند و می تواند آن را کمتر دلهره آور کند.

این ترفندهای تمدد اعصاب به ویژه برای کسانی که به طور پراکنده اضطراب را تجربه می کنند مفید است. آنها همچنین ممکن است با فردی که دارای اختلال اضطراب فراگیر (GAD) است، خوب کار کنند، زمانی که آنها نیز درگیر هستند!

با این حال، اگر مشکوک به GAD هستید، روش‌های مقابله سریع نباید تنها نوع درمانی باشد. شما می خواهید استراتژی های بلندمدتی برای کمک به کاهش شدت علائم و حتی جلوگیری از بروز آنها پیدا کنید.

نوروفیدبک، یک درمان کم خطر و بدون دارو برای اضطراب

اغلب اوقات، درمان اضطراب شامل داروها و/یا روان درمانی می شود. درمان بیوفیدبک یکی از مؤثرترین روشهای درمانی برای کاهش علائم اضطراب است. نوروفیدبک نوعی بیوفیدبک است که از داده های امواج مغزی برای آموزش نحوه کنترل و تنظیم استرس، و واکنش اضطراب به مغز شما استفاده می کند.

بر خلاف سایر روشهای درمانی که به شما ابزاری برای مدیریت استرس موجود می دهند (از قبیل داروها و آموزش ریلکسیشن)، نوروفیدبک خود مغز را هدف قرار داده و آن را به نحوی آموزش می دهد که بتواند به طور طبیعی مانع از بروز واکنش های مغز و بدن به استرس، و مدیریت استرس شود.

یعنی با باز آموزی بخشی از مغز شما، به آن یاد می دهد که خودش استرس را کنترل کند، و به این ترتیب، مغز می تواند خودش به تنهایی، این مناطق را آرام کند.

الگوهای مغزی و اضطراب

الگوهای مغزی و اضطراب

همانطور که اضطراب اشکال مختلفی به خود میگیرد، الگوهای مغزی مرتبط با اضطراب نیز این چنینند. برخی از الگوها توام با برانگیختگی کمتر از حد مناطق خاصی از مغز است.

این الگوها، منجر به افزایش نشخوار ذهنی و نگرانی می شوند. در این حالت، شما متوجه میشوید که بیش از حد نگران هستید، و نحوه تفکر شما درباره خودتان و جهان پیرامونتان منفی است، و قادر نیستید از افکار منفی مخرب جلوگیری کنید.

الگوی دیگر، یک الگوی برانگیختگی بیش از حد است. این نوع الگوی مغزی باعث می شود افراد احساس مغلوب شدن و استرس داشته باشند و علائم جسمی مانند تپش قلب، تعریق و حتی گاهی اوقات دشواری هایی در تنفس را تجربه کنند.

نوروفیدبک می تواند هر دو نوع الگوی برانگیختگی بیش از حد یا کمتر از حد را درمان کند.

چه انتظاری از نوروفیدبک می توانید داشته باشید؟

برای افراد مبتلا به اضطراب معمولاً دارو تجویز می شود. اگرچه این امر می تواند برای بهبود علائم اضطراب شما تسکین بزرگی باشد، اما متاسفانه، داروها به شما نمی آموزند که چگونه علائم خود را تنظیم کنید، و به علاوه، برخی از داروها می توانند اعتیاد آور باشند.

آموزش نوروفیدبک، الگوهای زمینه ای مغز را که منجر به تجربه اضطراب می شوند، هدف قرار می دهد. این آموزش، اطلاعات مورد نیاز برای کنترل مغز توسط خودش را به آن می دهد، تا شما احساس بهتری داشته باشید.

افرادی که تحت درمان با نوروفیدبک قرار گرفته اند، اغلب خیلی زود متوجه می شوند که احساس آرامش بیشتری می کنند، بدن آنها به اندازه قبل در برابر استرس واکنش نشان نمی دهد و علائم جسمانی اضطراب در آنها کاهش یافته است.

برخلاف داروها، که وقتی فرد مصرف آنها را متوقف میکند، هنوز اضطراب وجود دارد، آموزش نوروفیدبک، به مغز شما توانایی تنظیم خودش را برای دراز مدت فراهم می کند، و به این ترتیب، شما در نحوه پاسخگویی به استرس، انعطاف پذیری بیشتری نشان می دهید.

بعضی از مقالات و مطالعات انجام شده در مورد اثر درمانی نوروفیدبک بر مبتلایان به اضطراب:

Biofeedback and Neurofeedback for Anxiety Disorders: A Quantitative and Qualitative Systematic Review (2020). DF Tolin, CD Davies, DM Moskow, SG Hofmann – Anxiety Disorders, Springer

Electroencephalography-based neurofeedback as treatment for post-traumatic stress disorder: A systematic review and meta-analysis (2020)
S Steingrimsson, G Bilonic, AC Ekelund… – European Psychiatry, 63(1), E7.
sLORETA neurofeedback in fibromyalgia (2020)
R Pérez-Elvira, AJ Gómez – Neuroscience Research Notes, 2020 – neuroscirn.org

Neurofeedback and Biofeedback for Mood and Anxiety Disorders: A Review of Clinical Effectiveness and Guidelines. CADTH Rapid Response Report: Summary With Critical Appraisal (2017). Srabani Banerjee and Charlene Argáez. Ottawa (ON): Canadian Agency for Drugs and Technologies in Health; 2017 Nov 13.

دکتر مهدی دهقانی

متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات.دارای مدرک دکتری عمومی از دانشگاه علوم پزشکی تهران و بورد تخصصی بیماریهای مغز و اعصاب و ستون فقرات از دانشگاه علوم پزشکی تبریز.

تلفن های تماس مطب : ۰۲۱-۴۴۴۷۷۴۶۷- ۰۹۳۸۳۱۱۷۷۱۱

سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عصبی در مغز، تکانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های الکتریکی ایجاد، ارسال و دریافت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که به آن‌ها امکان برقراری ارتباط را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. هر چیزی که در این مسیرِ ارتباطی اختلال ایجاد کند می‌‌‌‌‌‌‌‌تواند منجر به تشنج شود. در واقع عملکرد غیر صحیح نورون‌های مغز سبب به وجود آمدن تشنج می‌‌‌‌شود. کار نورون‌ها انتقال پیام‌‌‌های عصبی در مغز است، در صورتی که این انتقال به صورت صحیح انجام نشود و از حالت عادی خارج شود بارهای الکتریکی در مغز انباشته شده و از طریق تشنج تخلیه می‌شوند. در این حالت به دلیل تخلیه امواج الکتریکی، کل بدن یا برخی از اعضای بدن فرد دچار لرزش می‌شود.

دلایل تشنج

عوامل مختلفی می‌توانند در به وجود آمدن تشنج در سنین مختلف موثر باشند؛ بنابراین نمی‌‌توان با دیدن تعدادی علائم تشنج در یک فرد، به راحتی علت قطعی برای آن مشخص کرد. تنها یک پزشک متخصص است که می‌‌‌‌تواند با بررسی‌‌‌‌‌‌های کافی علت اصلی تشنج را مشخص کند.

دلایل بروز تشنج چیست

علت تشنج در کودکان

بر اساس نظر متخصصان، مغز کودک از 6 ماهگی تا 5 سالگی نمی‌تواند مانند بزرگ‌سال به خوبی در برابر افزایش درجه حرارت و گرما از خود مقاومت نشان دهد. در این صورت گرما و حرارت زیاد می تواند سبب تشنج کودک شود؛ مثلا قرار گرفتن در آفتاب و گرمای زیاد تابستان می‌‌‌‌‌‌تواند یکی از این دلایل بروز تشنج باشد. علاوه بر این، مواقعی که تب کودک بالا می‌رود نیز احتمال تشنج وجود دارد؛ بنابراین افزایش حرارت بدن یا همان تب، یکی از شایع ترین دلایل تشنج در کودکان به خصوص در 18 ماهگی تا 2 سالگی است. معمولا بعد از تشنج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مرتبط با تب، کودک دچار مشکل خاصی نمی‌شود و خطری او را تهدید نمی‌‌کند.

عفونت‌های ویروسی و ضایعات عصبی از دیگر دلایل بروز تشنج در کودکان است. در صورت وجود عفونت کودک به خصوص در بخش های گوش میانی، ریه ها، گلو، ضایعات عصبی، ضربه مغزی یا مننژیت، آسنفالیت و… بهتر است کودک هر چه سریع تر مورد معاینه پزشک قرار بگیرد.

از جمله دلایل شایع بروز تشنج در نوزادان نیز، می‌توان به ناهنجاری‌های مغزی، کمبود اکسیژن در هنگام تولد، خطاهای ذاتی متابولیسم، خونریزی داخل جمجمه، مصرف مواد مخدر توسط مادر، سطح پائین قند خون، کلسیم خون، منیزیم و سایر مشکلات الکترولیت اشاره کرد.

علت تشنج در بزرگسالان

همان‌طور که گفتیم تشنج مربوط به سن خاصی نیست و علاوه بر کودکان، بزرگسالان نیز دچار تشنج می شوند اما دلایل آن در سنین مختلف، متفاوت است. تشنج در بزرگسالی بیشتر ناشی از سکته‌ مغزی یا تومور‌ مغزی است. گرما زدگی، دمای زیاد بدن، عارضه مصرف یک دارو، ترک ناگهانی دارو، آلزایمر و… می‌تواند از دلایل بروز تشنج در بزرگسالی باشد.

دلایل بروز تشنج چیست

صرع، شایع ترین دلیل

از دیگر دلایل بروز تشنج می‌توان به بیماری صرع اشاره کرد. صرع از تشنج‌هایی است که در ظاهر بدون علت خاصی رخ می دهد و در‌ واقع به دلیل وجود اختلالات در سیستم مغز و اعصاب است. اگر تشنج به دلیل صرع باشد حالتی تکرار‌شونده پیدا می کند. هنگامی که حمله صرع صورت می‌گیرد علاوه بر اختلالات در امواج الکتریکی مغز، حساسیت شدید به نور، توهم بینایی و تومور مغزی نیز ممکن است منجر به تشنج شود. این مشکلات زمانی بیشتر می شود که فرد در معرض استرس شدید، نور چشمک زن، گرسنگی، بی خوابی و… قرار گیرد. به گفته متخصصان تشنج‌های مرتبط با صرع در اکثر اوقات قابل درمان است؛ اما در صورتی که اقدامات درمانی دیر انجام شود ممکن است باعث مشکلاتی در کانون ایجاد تشنج شود و در انتها تغییراتی در بافت مغز به وجود آورد.

سایر دلایل

بنا به گفته پزشکان، کمبود برخی مواد غذایی و معدنی مانند کمبود سدیم خون (هیپوناترمی)، کلسیم، منیزیم، کمبود خواب، خفگی، افت قند خون، عفونت ‌مغزی مانند مننژیت، فشار‌خون بسیار بالا، شوک الکترونیکی، وارد شدن ضربه به سر، عدم تعادل الکترولیتی، نارسایی کبد یا کلیه، پائین بودن سطح گلوکز خون، ناهنجاری عروقی در مغز، مصرف بالای الکل، آسیب مغزی در زمان زایمان و مسمومیت دارویی می تواند در بروز تشنج موثر باشد. از دیگر دلایل بروز تشنج می‌توان به شرایط مادرزادی (سندرم‌داون، سندرم‌آنجلمن، اسکلروز توبروس و نوروفیبروماتوز)، گزیدگی، مصرف نادرست و خودسرانه دارو، ترک ناگهانی دارو اشاره کرد. احتمال ارثی بودن تشنج نیز وجود دارد بنابراین اگر سابقه ای از تشنج در خانواده فرد وجود داشته باشد بهتر است آن را با پزشک در میان بگذارید.

دکتر مهدی دهقانی

متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات.دارای مدرک دکتری عمومی از دانشگاه علوم پزشکی تهران و بورد تخصصی بیماریهای مغز و اعصاب و ستون فقرات از دانشگاه علوم پزشکی تبریز.

تلفن های تماس مطب : ۰۲۱-۴۴۴۷۷۴۶۷- ۰۹۳۸۳۱۱۷۷۱۱